Kula Nebojša

Kula
Nebojša ili Nebojšina kula je jedna od najpoznatijih kula u Beogradskoj
tvrđavi. Nalazi se u Donjem gradu na ulazu u nekadašnje Dunavsko
pristanište. U njoj je za vreme turske vladavine pogubljen grčki
rodoljub Riga od Fere.



Naziv i legenda

Kula
je dobila naziv po imenu Nebojša izvedenom od negacije glagola bojati
se, što bi značila da se kula ne boji ni jednog neprijatelja i da je
neosvojiva.

Prema legendi kula Nebojša je bila Donžon kula
Beogradske tvrđave u doba despota Stefana, koja je verovatno izgledala
poput Despotove kule u manastiru Manasija. Legenda dalje kaže da se
kula kao Neosvojiva, kada su Turci nakon teških borbi zauzeli skoro
celu Beogradsku tvrđavu, vinula u vazduh i odletela u Donji grad van
njihovog domašaja, tako da je oni nikada nisu ni zauzeli. Od toga
vremena ona stoji na svom današnjem mestu da svedoči o svojoj
nepobedivosti i nepokornosti.
Kula Nebojša

Prvobitni nazivi
kule bili su Bela i Temišvarska kula,da bi svoj današnji naziv dobila
tk u XVII veku.Tada je u eksploziji baruta odleteo u vazduh Mali Grad
sa prvobitnom kulom Nebojšom(prostor od Deferfareve kapije do
Pobednika),posle čega je naziv Nebojša prešao na kulu u pristaništu.

Izgled

Kula
Nebojša ima osnovu pravilnog osmougla sa debelim zidovima. Ima četiri
sprata i prizemlje (pet etaža) sa ukupnom visinom od 22m. Na svakoj
strani spratova smešteni su otvori za topove kojima je posada mogla da
dejstvuje po napadačima kako sa reka tako i sa kopna. Kula je ranije
imala zaravnjeni vrh sa grudobranom i isturenim drvenim konzolama za
dejstvo po neprijatelju. U prvoj polovini XVIII veka tokom velike
obnove Beogradske tvrđave koju su sproveli Austrijanci, vrh kule sa
grudobranima je zamenjen krovnom konstrukcijom koja je opstala do
današnjih dana.

Kula spada u red tipičnih artiljerijskih
višespratnih kula koje su se u to doba gradile u skoro svim utvrđenim
gradovima tog doba.

Prošlost kule Nebojše

Kula Nebojša
je nastala oko 1460. godine. Izgradili su je Ugari da bi zaštitili
prilaz Dunavskom pristaništu i njega samog od turskih napada. Turci su
prilikom osvajanja Beograda 1521. godine uspeli da prodru u Donji grad
tek kada su artiljerijom srušili Kulu Nebojšu. Ona je sa svojim
topovima imala veliki značaj u burnoj istoriji Beograda kao, uz kulu
Mlinaricu, najjača kula u Donjem gradu. Zbog toga je često bila na
udaru osvajačkih artiljerija, tako da je više puta rušena i ponovo
podizana.
Kula Nebojša

Kula Nebojša kao tamnica

Sa
gubitkom značaja Dunavskog pristaništa i njegovim zatrpavanjem kulu
Nebojšu Turci pretvaraju u najpoznatiju tamnicu Beogradske tvrđave. Ona
zbog te uloge postaje jedan od mračnih simbola Beograda poput Bele Kule
u Solunu ili Tauera u Londonu.

Njen najpoznatiji zatočenik je
bio veliki grčki rodoljub Riga od Fere koji je u njoj pogubljen 24. 06.
1798. godine. Pored njega u njoj je život izgubio i mitropolit
Metodije, koji je ubijen 1800. godine po naredbi Hadži Mustaf paše.

Kula Nebojša danas

Kula
Nebojša je poslednju restauraciju doživela 1964. godine, a danas
zatvorena za javnost, dok su njeni spoljašnji zidovi su u dobrom stanju.

U
početkom XXI veka vlasti grada Beograda postigle su okviran dogovor sa
grčkim vlastima o obnovi kule i njenom otvaranju za posetioce uz pomoć
sredstava koje bi Grci obezbedili. Nažalost, finalizacija tog dogovora
i njegova realizacija još uvek nisu otpočeli.